ISSN: 1301 - 3971
Günün Mesajları
♪
Cumhuriyetimizin kurucusu ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını saygı ve minnetle anarken, ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılını en coşkun ifadelerle kutluyoruz.
Mavi Nota - 28.10.2023
♪
Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinin Eğitim Programları Sorunları
Gülşah Sargın Kaptaş - 28.10.2023
♪
GEÇMİŞ OLSUN TÜRKİYE!
Mavi Nota - 07.02.2023
♪
30 yıl sonra karşılaşmak çok güzel Kurtuluş, teveccüh etmişsin çok teşekkür ederim. Nerelerdesin? Bilgi verirsen sevinirim, selamlar, sevgiler.
M.Semih Baylan - 08.01.2023
♪
Değerli Müfit hocama en içten sevgi saygılarımı iletin lütfen .Üniversite yıllarımda özel radyo yayıncılığı yaptım.1994 yılında derginin bu daldaki ödülüne layık görülmüştüm evde yıllar sonra plaketi buldum hadi bir internetten arayayım dediğimde ikinci büyük şoku yaşadım 1994 de verdiği ödülü değerli hocam arşivinde fotoğraf larımız ile yayınlamaya devam ediyor.ne büyük bir emek emeği geçen herkese en derin saygılarımı sunarım.Ne olur hocamın ellerinden benim için öpün.
Kurtuluş Çelebi - 07.01.2023
♪
18. yılımız kutlu olsun
Mavi Nota - 23.11.2022
♪
Biliyorum Cüneyt bey, yazımda da böyle bir şey demedim zaten.
editör - 20.11.2022
♪
sayın müfit bey bilgilerinizi kontrol edi 6440 sayılı cso kurulrş kanununda 4 b diye bir tanım yoktur
CÜNEYT BALKIZ - 14.11.2022
♪
Sayın Cüneyt Balkız, yazımda öncelikle bütün 4B’li sanatçıların kadroya alınmaları hususunu önemle belirtirken, bundan sonra orkestraları 6940 sayılı CSO kanunu kapsamında, DOB ve DT’de kendi kuruluş yasasına, diğer toplulukların da kendi yönetmeliklerine göre alımların gerçekleştirilmesi konusuna da önemle dikkat çektim!
editör - 13.11.2022
♪
4bliler kadro bekliyor başlıklı yazınızda sanki 4 bliler devre dışı bırakılmış gibi izlenim doğuyor obür kamu kurulrşlarında olduğu gibi kayıtsız şartsız kadroya geçecekler yıllardır sanat kurumlarımızı sırtlayan bu sanatçılarımıza sınav istemek yapılacak en büyük kötülüktür bilginize
CÜNEYT BALKIZ - 12.11.2022
Tüm Mesajlar
Anket
Destekleyenlerimiz
Yazılar
Kırmançi Müziğine Dair BâblarSayı: - 16.11.2006
"Kırmanç Müziği" tanımıyla söze başlamamız kimi itirazlarla karşılaşabilir. Mümkündür. Ancak, dil birliği esası ve daha yaygın tanımı üzerinden ‘Zaza’ demeyişimiz, bu yazının tartışma konusu dışındadır. Kırmanç oluşa dair vurgumuz aslolarak kültürel kimlik ve aidiyet bağlamındadır. Yani kullandığımız anlamıyla Kırmanç kimliği bir yanıyla etnik bir tanımlamayı karşılasa da, diğer ve asıl yanıyla inanç ve yaşama kültürü vb. bağlamlarda daha geniş bir buluşmayı içine alan kültürel bir kimliktir. Böylece, Kırmanç tanımının yazı özgülünde tarihsel, coğrafi ve kültürel tekabüliyetleriyle (Kırmanç, Alevi-Pagan vb.) Dersim Kırmançlarını kastettiğini söylemiş oluyoruz. Bu anlamda da, kendilerine ‘Kırmanç’ diyegelmiş Dersimlilerin müziğindeki gelişmeler üzerinde fikir yürütecek olan bu yazı, özgül bir konu bağlamında bu tanımı kullanmaya gereksinim duymuştur.
Minnet Babı:
Bütün yoksama, yasaklama ve kuşatmalara karşın Kırmanç müziğini bugünlere taşıyanlara dair minnetimiz ilk sözümüzdür; taşıyıp bugünlere getirirken, yarını da hazırlayanlara: sözümüzdür; wes u war bıre! Kırmanç müziğinin son pirleri olarak kabul edilen Sey Qazi, Weliyê İmami Wuseni, Mahmut Baran, Sılo Qız gibi öncülerin saygın çabası Kırmanç müziğinin bugüne ulaşmasını sağlarken, geleneğin yeniden kurulması olanaklarına da işaret etti diye düşünüyoruz. Bununla; sözün anlamı üzerine kurulmuş ve katarsisi, anlamın öykülediği tragedyalar üzerine kuran kılamlarımızın, dili ve hikayesini bilenler için kutsallığını koruması kadar, bu müzikte olabilirliklere de işaret ettiğini söylemeye çalışıyoruz. Birazdan üzerinde fikir yürütülecek olan ‘kopuş pratiği’nin, bir inkar üzerine değil de, geleneğin yeniden kurulması mealinde okunması durumunda, işaret edilenler hem daha açığa çıkmış hem de Kırmanç bir dinleyici olarak minnetimiz asıl derinliğini bulmuş olacaktır.
Evet, geleneğin yeniden kurulması anlamındaki kopuş yorumunun öncelikle Metin-Kemal Kahraman kardeşlerden geldiğini hemen söylemeliyiz. Kırmanç müziği mecrasında kendilerine özgü yeni akarlar oluşturan Metin-Kemal Kahraman kardeşler bu yeni uğrakta birikmenin olanaklarını da haber verdiler. Özellikle 70’li ve 80’li yıllarda -Hüseyin Doğanay, Hıdır Akgül, Zülfi Selcan, Zeynel Kahraman gibi Kırmanç müzisyenlerin bu dönemdeki çabaları saygıyla karşılanmalı ki- evet, sözkonusu dönemde Kırmanç müziği ciddi bir kırılma yaşamıştı. İşte, hem bu kırılmayı onarma ve hem de yeni bir sound, yorum ve yeniden kuruluş denemeleri ile Metin-Kemal Kahraman kardeşler, bu uğrağın hazırlayıcıları da oldular. Bu çaba Mehmet Çapan, Kadri Karagöz, Nilüfer Akbal, Umut Altınçağ, Mikail Aslan, Rençber, Serdar, Beser Şahin, Yılmaz Çelik, Zele Mele ve Vengi Sodıri gibi kişi ve gruplarca beslendi. Bu süreçte Nilüfer Akbal’ın sound ve yorum kaygısı ile Zele Mele’nin yeni form arayışları özellikle dikkate değerdi. Biriktikçe yeni bir mecraya akma serüveninde Metin-Kemal kardeşlerin fecirden yola düşme öncelikleri, Ferfecir’de bir ilk doruğa tekabül ederken, Mikal Aslan da özellikle "Şiye" ile kendi yapabileceklerini sufle ediyordu. Yine kimi Kırmançca şarkıları da ustalıkla yorumlayan Grup Munzur, bu katkı sürecinin bileşeneleri arasındaki yerini aldı.
90’lı yılların özellikle ikinci yarısında Kırmanç dili ve kültürü üzerine yoğunlaşma ve diğer sanat disiplinlerindeki kimi arayışlar da kuşkusuz ki bu gelişmeleri kışkırttı. Ancak Kırmanç müziği hem daha erkenden yola düşmüş ve hem de önemli bir birikimi devralmıştı. Örneğin yazılı edebiyat geleneğinin yokluğu nedeniyle, dili yazılı olarak kullanma çabaları edebiyattta zayıf estetik kuruluşlarla henüz ilk örneklerini vermeyle sınırlıyken, Kırmanç müziği artık estetik kaygılarını ürün kanıtlarıyla ortaya koymaya başlamış ve geleneği yeni bir uğrakta kurma çabasına aktif bir dinleyici kitlesini de çağırmıştı. Bu anlamda, Kırmanç müziğindeki bu yeni uğrağa işaret, aktif katkı ve katılım sağlayan dinleyicilerle birlikte düşünülmelidir ki bu da son derece özgül ve önemli bir durumdur. Önemlidir çünkü bu müziğin dinleyicileri sadece birer dinleyici olarak kalmamış, dinledikleri müzisyenleri de yeniden üreten bir aidiyet duygusuyla, aktif katılım ve katkı sağlamışlardır. Sözkonusu aktif dinleyici kitlesi, geleneğin yeniden kurulmasına karşı durmak yerine, arayışı cesaretlendiren katılımı ve yüksek aidiyetiyle sanırız müzisyenlerin de minnetle teşekkürünü çoktan haketmiş olmalıdır.
Kopuş Uğrağının Söylettikleri Babı:
Yeni uğrağında biriken Kırmanç müziği, söz/anlam katmanını dışlamadan belki tarihinde ilk kez doğrudan ‘müzik’ yapmış ve bu anlamda yeni sounduyla; tını, ritim, ses, seslenme, arayış, tema, tavır ve yorumlarla sadece önemli bir etkinlik pratiğinde bulunmamış, örneğin dili bilmeseler de pek çok yeni dinleyiciyi kendi aurasına çağırmıştır. Çağırıcı, katıcı ve birlikte yola düşürücü bu özelliğiyle Kırmanç müziği, hem kendisi için yeni bir olanağa işaret ederken hem de dinleyici yelpazesini oldukça genişletmiştir.
Bu açılımda "Kilite Kou" ile Mikal Aslan ve "Va û Waxt" ile Ahmet Aslan’a ise özellikle dikkati çekmemiz gerekmektedir. Bu albümleri ile sözkonusu müzisyenler geleneği yeniden kurma çabasının özellikle önemsenmesi gereken örneklerini ortaya koymuşlardır ki mikro-estetik bir değerlendirmeyi ayrıca haketmektedirler. Bu neden böyledir; çünkü ve öncelikle bu albümlerin bütününe sirayet eden, karşılıklarını tutarlılıkla ortaya koyma arayışı sadece sound, yorum ve hatta gelenekle doğrudan bağ anlamında ağız, enstrüman yorumu vb. ile değil de, bütün bunları da içeren birer tavır albümleri oluşlarıdır, vb. Bu, muhteşem bir olanak ve açılımdır. Daha özelde de, Kızılbaş-Pagan Dersim inaç kültürünün mağmasına daha bir inilmiş, kırk kapının önünde dara durulmuş, mezarsızlarımıza yüreklerde yurt yaratılmış, Sae Sure üzerine yine and içilmiş, hayatımız ve hatıratımızda birer açık yara gibi yaşadığımız sorulara yeni yanıtlar aranmış, yüzyıllara karşı yakılmış ‘sır’ ateşine pervane olunup daha bir, daha bir, daha bir yanmak göze alınmış ve o küllerden yeniden doğmanın erdemine işaret edilmiştir. Hasretimizdi bu, kazanımımız oldu.
Sözü Kişiselleştirme Babı:
Kişisel beğeni ve aidiyetimizin bize söylettiklerini kimi küçük eleştirel mesafelerle açımlamayı deneyecek olursak; evet, sevgiyle dikkat çektiğimiz bu yeni uğrağında Kırmanç müziğini bekleyen kimi tehlikeler de var gibi. Nitekim, öncü yorum olma haklarını teslim etmekle söze başladığımız Metin-Kemal Kahraman kardeşler ‘Meyman’ ile bu tehlikenin bir yanına, yani kendini tekrarlama tehlikesine vesile olmuşlardır. Miro gibi önemli bir açılımdan sonra Nilüfer Akbal için de kısmen söylenebilecek bu durum yine ilk albümü "Şele" ile dikkate değer bir arayışa işaret eden -ki mevcut Kırmanç müzisyenler arasında kanımız ve tanıklığımızca arayış tutkusu ile özel bir yerde olan- Zele Mele de "Ameyne" ile benzeri bir duruma düşmüştür, vb.
Böylece, kendini ve verili olanı yineleme, mistifike etme, anonimleştirme, abartılmış esinlenme vb. tehlikeler bu yeni uğrağında Kırmanç müziğini tehdit eden temel etmenler gibi gözükmektedirler. Bu durum da gerek gelenekten, gerekse yeni bilgilenme ve sezgilerden oluşan konsepti daha bir farkındalığa dönüştürmenin elzem oluşuna işaret etmektedir. Gerçekten de hâlâ derin bir muamma gibi kendi içine akan bir dil ve kültürün sırrına böylesi bir yolculuk, olandan çok daha büyük sorumluluklar yüklemektedir. Bu da beynimizi ve kalbimizi daha bir parçalama pahasına bu kültürü hakettiği yeni uğraklara taşıma pesareleri dağıtmak anlamına gelmektedir. Kopuş pratiğinin öznesi ve öncü yorumu olmanın gereği de bu olsa gerekir.
Daha Bir İyimserlik Babı:
Ancak bu ya da benzeri tedirginlikler artık çok daha iyimser olmamızı engellemiyor. Nitekim, edindiğimiz bu kazanımlarla birlikte geleneği varılan her uğrakta yeniden kurma serüveninde önemli yeni birikmeler de hissedilmektedir. Örneğin ve bilgimiz dahilinde olduğu kadarıyla etnik jazz soundlu Kırmançca şarkılarıyla Necati Teyhani, sır gibi biriktirdiği yeni albümüyle Umut Altınçağ, kendi müzik serüveninde yeni bir açılım sağlaması muhtemel Ali Haydar Can, yine rap tavırlı yeni albüm hazırlığıyla Zele Mele ve tabii yeni hazırlık ve arayışlarıyla Mikail Aslan, Nilüfer Akbal, Aynur Doğan, Ahmet Aslan, Cemil Koçgün, Umut Akar ve yine Metin-Kemal kardeşler ile kişisel olarak izleme şansımızın olmadığı daha pek çok Kırmanç müzisyen daha; iyimserlik vesilemizdirler.
Kendimizce dinleyici olmak ve zaman zaman da söz babında kimi katılımlar sağlamaktan öteye bir müzik birikimimizin olmadığını söylemekte geciktik mi: olsun. Bununla, müzik eleştirisi yapmaya kalkışmadığımızı da söylemiş olduk. Dahasını da söyleyelim: bu kültürün içine ölecek bir Kırmanç olarak, bize dair yapılagelenlere dair muhatabiyetimiz ve aidiyetimizle bir hakkaniyeti paylaşmaya çalıştık. Ancak bu, estetik örgüsü zenginleşen Kırmanç müziğinin beğeniyi aşan kritiklere çağrı çıkardığını söylemekle de özdeş olarak algılansın istiyoruz; emeğe saygıyı, ürünün estetik çıtasını yükseltmek babında müzisyenlerle daha kolektifi bir çalışmaya girmenin gerekirliği anlamında, vb.
Ezcümle; Kırmanç müziğinin yeni uğrağı yıllardır kendimiz için yaptığımız bir açıklamaya da katkı sunmuş oldu. Öyle oldu çünkü yirmi yıldır anadilimiz Kırmançcayla yazmaya çalıştığımız halde, ilk kitabımızı muhtemelen şimdilerde yayımlayabileceğiz, ancak. Bu, yayımlanmış kitapları önemsizleştirme anlamına gelmiyor kuşkusuz; onlar bir başka misyonu üstlendiler ve kazanımdırlar. Yeni hasretimiz ise, yine kendi dil ve kültürümüzü açığa çıkarıp geleneği yeniden kurma çabasında, disiplinlerarası bir buluşmayı da gerçekleştirebilmektir. İşte, müziğimizin önde yürüdüğü bu süreçte, edebiyatın yanı sıra tiyatro, sinema vb. alanlardaki arayışlar da kendi kanıtlarını sunmaya başlıyorlar ki; her türden yoksama, yasaklama ve yoketmelere karşı sanatsal pratiklerimizi anadilimizde sınama olanağını da edinmiş oluyoruz sanki: bahtiyarız..
Tavsiye Et ♫
Yorumlar
Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.
Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.
