Yazılar

İnsanlar Aç Susuzken Sanatla İlgilenir mi?Sayı: 1826 - 06.06.2022

Bugün bu sorunun cevabını ünlü Amerikalı akademisyen ve psikolog, insani psikolojinin ortaya çıkmasında katkıları bulunan Maslow'un kendi adını taşıyan ünlü ‘Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi’ ile açıklamaya çalışacağız.

Gelin önce ihtiyaç nedir ona bir bakalım, ihtiyaç; gereklilik ve elde edilmesi lazım olan şey demektir. Zorunlu ihtiyaçların başında su, yemek yeme ve barınmak gelir. Bu ihtiyaçlar zaruri ve temel ihtiyaçlar olarak bilinir. Eğitim almak, sosyalleşmek ve iletişim ise kültürel ihtiyaçlar arsında yer alır.

Abraham Maslow, klinik gözlemlerinden yola çıkarak insan davranışlarına yön veren temel gereksinmelerin neler olduğunu, çalışmalarında ortaya koymaya çalışmıştır. Onun ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramı belki de motivasyonlarla ve gereksinmelerle ilişkili olarak dünyada en yaygın şekilde tanınan motivasyon kuramıdır.

Maslow'un yapmış olduğu çalışmaya göre, insanların doğuştan gelen bazı ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaçlar zamanında davranışlarına yansır. Maslow bu ihtiyaçları belirli bir sıraya koymuştur. Bu ihtiyaçlar en alttan en üste kadar belirli bir hiyerarşiye göre sıralanmıştır. İnsan en alttaki ihtiyacını giderdikçe, bir üstteki ihtiyaca doğru otomatik olarak ilerler. Daha doğrusu bir ifade ile alt düzey ihtiyacını tatmin ettikçe, en üste doğru ilerler. Maslow bu hiyerarşiyi beş temel kategoride incelemiştir. Bunlar fizyolojik gereksinimler, güvenlik gereksinimi, sevgi ait olma gereksinimi, saygınlık gereksinimi ve kendi kendini gerçekleştirme gereksinimidir.

Bu ihtiyaçları açalım:

1.Fizyolojik ihtiyaçlar, Nefes alma, yeme, içme, uyuma ve sevişme.
2.Güvenlik ihtiyaçları; Kendisini, ailesini ve sevdiklerini güvenlik içerisinde hissetme.
3.Ait olma ve sevgi ihtiyacı; İnsanlarla iletişim kurma, kabul edilme bir yere ait olma.
4.Değer ihtiyaçları; Başkalarınca benimsenip tanınmak, başarılı ve yeterli olmak.
5.Kendini gerçekleştirme; Kişisel tatmin, kişinin potansiyelini ortaya çıkarması.

şeklinde sıralanır.

Maslow’a göre birey bir kategorideki ihtiyaçlarını tam olarak gideremeden bir üst düzeydeki ihtiyaç kategorisine, dolayısı ile kişilik gelişme düzeyine geçemez. Hatta Maslow bir sözünde şöyle demektedir: “Karnı aç bir insan için 5. sınıf bir çorba, birinci sınıf bir yağlı boya tablodan daha değerlidir.” Bu sıralarda sözü edilen ihtiyaçlardan fizyolojik ihtiyaçlar, insanın biyolojik olarak yaşamını sürdürebilmesi için gereken ihtiyaçlardır. Örneğin yemek yeme gibi su içme gibi zorunlu ihtiyaçlar. İnsanlar açken veya susuzken bir sanat eseri ile ilgilenmezler ya da en basitinden bir tiyatro ihtiyaçları olmaz. Buda şunu gösterir insan basamağın bir altında tatmin olmadan bir üst basamağa kolayca geçiş yapamaz.

Fizyolojik ihtiyacı karşılanan kişinin bir sonraki ihtiyacı güvenlik ihtiyacı olacaktır. Buradaki sözü edilen güvenlik şimdiki ve gelecekteki güvenliktir. Yaşamını sürdürebilmesi geçimini sağlaması insan için oldukça önem arz etmektedir. Ait olma ihtiyacına geldiğimizde insan kendini sosyal bir varlık olarak tanımlamaktadır ve kişi kendini diğer insanlarla bir arada dilediği gibi yaşarken görmek ister. Sevme ve sevilmenin olmadığı bir durum kişiyi rahatsız eder. Bu bağlamda kişinin ait olma ve sevgi ihtiyacının karşılandığı en temel kurum ailedir.

Takdir ve saygı ihtiyacı dediğimiz şey ise iki yönlüdür. Biricisi takdir ve saygı bekler diğer bir yönü ise kendisine duyduğu saygıdır. Başarısı takdir gören insanın kendine güveni gelişir. Bu nedenle takdir ve sevgi ihtiyacı, ihtiyaçlar hiyerarşisinin önemli bir basamağını oluşturur.

Kendini gerçekleştirme insanin varmaya çalıştığı son nokta ve Maslow'a göre, tamamen sonuçlanmayan en üst basamak. Birey yukarıdaki ihtiyaçlarını giderse bile, eğer hala yetenek, bilgi beceri itibarı ile kendini tam olarak ortaya koyamadığını düşünüyorsa içinde bir boşluk hissedecek ve bu boşluğu gidermeye çalışacaktır. İşte buna kendini tamamlama kendini gerçekleştirme denilmektedir.

Kendini gerçekleştiren insanin özellikleri;

1- Kendilerini ve başkalarını oldukları gibi kabul edilir.
2- Düşünce ve davranış içtendir.
3- Kendi üzerinde yoğunlaşmaktan çok soru üzerinde yoğunlaşır.
4- İyi bir mizah anlayışları vardır.
5- Çok yaratıcıdır.
6- Maksatlı olarak gelenek dışı olmamalarına karşın öz kültürlerinin içselleştirilmesine dirençlidirler.
7- İnsanlığın refahı ile ilgilenirler.
8- Yaşamın temel deneyimlerini değerlendirebilirler.
9- Çok değil az insanla tatmin edici kişiler arası ilişkiler kurarlar.
10- Hayata nesnel bir açıdan bakabilirler.

Bu sayılan ihtiyaçlarla ilgili olarak bir şey söylemek istersek hiyerarşinin ilk iki basamağı temel ihtiyaçları oluşturur. Son üç gurup ise sosyo-psikolojik ihtiyaçlardır ve ikincil ihtiyaçlar olarak nitelendirilir.

Özetle; Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre sanat psikolojik ve ikincil ihtiyaçların en tepe noktasında olup, insanın ve insanlığın ulaşmak isteyeceği en üst noktasıdır.

Müfit Semih Baylan
Editör

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.