Yazılar

---

'Ney değil neyzen değil nâyı nâlân eyleyen Aşkıdır Mollâ-yı Rûm'un, nâyı nâlân eyleyen'Sayı: 1592 - 07.07.2014

---

Abdülbâkî Nâsır Dede, Osmanlı mûsikîsinin önemli şahsiyetlerinden biridir. Dede Efendi'yi kabul edip yetiştiren Yenikapı Mevlevîhânesi şeyhi Ali Nutkî Dede'nin küçük kardeşi olan Abdülbâkî Nâsır Dede, mevlevîhâne ortamında kendisini hem dînî ilimlerde, hem Arapça ve Farsça hususunda ve hem de mûsikî alanında gerçekten çok iyi yetiştirmiştir. Ali Nutkî Dede'nin Yenikapı Mevlevîhânesi Şeyhi olduğu dönemde, mevlevîhânede Neyzenbaşılık görevini de îfâ etmekteydi. Mevlevîhânenin bereketli ilim ve irfan ortamı, Nâsır Dede'nin iyi yetişmesinde en büyük paya sahiptir. Hatta Abdülbâkî Nâsır Dede, İsmail Dede Efendi'nin Yenikapı Mevlevîhânesi'ne intisâbından sonra ona Ney ve mûsikî hocalığı da yapmış ve Uncuzâde'nin talebesi olarak yetişen İsmail Dede Efendi'nin mûsikî bilgisinin daha yukarı seviyelere yükselmesine katkı sağlamıştır.

 

Nâsır Dede'nin edebiyat alanındaki çalışmaları, tercümeleri de bilinmektedir ki meselâ Eflâkî Dede'nin 'Menâkîb'ı, Farsça'dan Türkçe'ye çevirdiği önemli bir eserdir. Ancak, ağabeyi Ali Nutkî Dede'nin yazmaya başladığı ve Yenikapı Mevlevîhânesi'ne intisâb etmiş veya yetişmiş olan dervişlerin anlatıldığı 'Defter-i Dervîşân' adlı eseri tamamlamak da Nâsır Dede'ye nasîb olmuştur. Edebî yönü oldukça kuvvetli olan Nâsır Dede, Esrar Dede'nin de yakın ahbâbı idi. Hatta Esrar Dede onun bu alandaki kabiliyetini pek iyi bildiği için 'inşaallah üç sene içinde dîvân sahibi olur' diyerek dua da etmiştir. Abdülbâkî Nâsır Dede'nin 'Gerek' redifli şu gazeli de önemlidir:

 

'Uşşâka yanma, dilbere resm-i vefâ gerek

 

Gûyâ'ya nâle, goncaya reng ü bâhâ gerek

 

Cânâna mâcerâ-yı gam ü hicrî anma gel

 

Ey dil, desen de demesen de bundan bana ne gerek

 

Âşık onar mı dağ-dağa-i kıyl u kâ'li lîyk

 

Dilber hemîşe âşıka şefkat-nümâ gerek

 

Anlamalı hâl-i aşkı kelâm ile bir kişi

 

Bir yara derd-i aşka hele âşinâ gerek

 

Nâsır, humâr-ı aşka şarâbın ne şef'i var

 

Mümkünse gâhi bûs-i lebb-i dilber-i bâ gerek'

 

Abdülbakî Nâsır Dede'nin Isfahan ve Acem Bûselik makamlarında iki mevlevî âyini bestelediğine dâir bilgiye sâhibiz. Fakat bunlardan sadece Acem Bûselik makâmındaki âyini günümüze ulaşabilmiş, diğeri ise unutulmuştur. Rauf Yektâ Bey, Nâsır Dede'nin Acem Bûselik âyininden sitâyişle bahsetmektedir. Hiç şüphesiz Abdülbâkî Nâsır Dede'nin mûsikîye, III. Selim'in bir nota geliştirmek konusundaki isteği üzerine çalışmalarda bulunarak da hizmeti olmuştur. Edvâr kitapları üzerine çalışmış olan Nâsır Dede, bu konudaki bütün çalışmalarını 'Tedkîk ü Tahkîk' adlı bir eserde topladı, bunu biraz daha genişleterek 'Tahririye'yi kaleme aldı. Ağabeyi Ali Nutkî Dede'nin vefâtı üzerine Yenikapı Mevlevîhânesi şeyhliğine getirilen Nâsır Dede, onyedi yıl boyunca bu görevde bulunduktan sonra, 1804 senesinde vefât etti.

 

Abdülbâkî Nâsır Dede'nin 'Tedkîk ü Tahkîk' adlı eseri, Fatih Üniveritesi Konservatuarı Öğretim Üyesi sayın Fatma Âdile Başer tarafından, Nuri Özcan beyefendinin danışmanlığında üzerinde uzun yıllar ve büyük bir titizlikle çalışılarak tamamlandı ve yine Fatih Üniversitesi tarafından güzel bir baskı ile yayınlandı. Abdülbâkî Nâsır Dede'nin, baskısı yapılan kitabın kapağında yer alan şu beytini de hatırlatalım:

 

'Ney değil neyzen değil nâyı nâlân eyleyen

 

Aşkıdır Mollâ-yı Rûm'un, nâyı nâlân eyleyen'

 

(Neyin inlemesi neyden veya neyzenden değildir. Neyi inleten Mevlânâ'nın aşkıdır.)

---

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

---

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.