ISSN: 1301 - 3971
Yıl: 18      Sayı: 1925
Şu an 22 müzisyen gazete okuyor
Müzik ON OFF

Günün Mesajları


♪ Cumhuriyetimizin kurucusu ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını saygı ve minnetle anarken, ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılını en coşkun ifadelerle kutluyoruz.
Mavi Nota - 28.10.2023


♪ Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinin Eğitim Programları Sorunları
Gülşah Sargın Kaptaş - 28.10.2023


♪ GEÇMİŞ OLSUN TÜRKİYE!
Mavi Nota - 07.02.2023


♪ 30 yıl sonra karşılaşmak çok güzel Kurtuluş, teveccüh etmişsin çok teşekkür ederim. Nerelerdesin? Bilgi verirsen sevinirim, selamlar, sevgiler.
M.Semih Baylan - 08.01.2023


♪ Değerli Müfit hocama en içten sevgi saygılarımı iletin lütfen .Üniversite yıllarımda özel radyo yayıncılığı yaptım.1994 yılında derginin bu daldaki ödülüne layık görülmüştüm evde yıllar sonra plaketi buldum hadi bir internetten arayayım dediğimde ikinci büyük şoku yaşadım 1994 de verdiği ödülü değerli hocam arşivinde fotoğraf larımız ile yayınlamaya devam ediyor.ne büyük bir emek emeği geçen herkese en derin saygılarımı sunarım.Ne olur hocamın ellerinden benim için öpün.
Kurtuluş Çelebi - 07.01.2023


♪ 18. yılımız kutlu olsun
Mavi Nota - 23.11.2022


♪ Biliyorum Cüneyt bey, yazımda da böyle bir şey demedim zaten.
editör - 20.11.2022


♪ sayın müfit bey bilgilerinizi kontrol edi 6440 sayılı cso kurulrş kanununda 4 b diye bir tanım yoktur
CÜNEYT BALKIZ - 14.11.2022


♪ Sayın Cüneyt Balkız, yazımda öncelikle bütün 4B’li sanatçıların kadroya alınmaları hususunu önemle belirtirken, bundan sonra orkestraları 6940 sayılı CSO kanunu kapsamında, DOB ve DT’de kendi kuruluş yasasına, diğer toplulukların da kendi yönetmeliklerine göre alımların gerçekleştirilmesi konusuna da önemle dikkat çektim!
editör - 13.11.2022


♪ 4bliler kadro bekliyor başlıklı yazınızda sanki 4 bliler devre dışı bırakılmış gibi izlenim doğuyor obür kamu kurulrşlarında olduğu gibi kayıtsız şartsız kadroya geçecekler yıllardır sanat kurumlarımızı sırtlayan bu sanatçılarımıza sınav istemek yapılacak en büyük kötülüktür bilginize
CÜNEYT BALKIZ - 12.11.2022


Tüm Mesajlar

Anket


DOB, DT ve GSGM'de 4B kadrosunda çalışanların 4A kadrosuna alınmaları için;

Sonuçları Gör

Geçmişteki Anketler

Tavsiye Et




Tavsiye etmek için sisteme girmeniz gerekmektedir.

Destekleyenlerimiz






 

Yazılar


Koma Kavramı ve Türk Musikisi Ses Sistemine Farklı Bir BakışSayı: 1232 - 25.05.2011


Bir sistem stabil olduğu zaman tutarlı bir sistem haline dönüşür. Bu dönüşümün gerçekleşebilmesi için ortak bir dilden konuşur hale gelmek ve bu hale gelmek için de kesin ve birden fazla cevabı olmayan bir sistemin varlığından söz etmek gerekir. Bu noktada Türk Musikisi sistemi kendi içinde bu sorunlara henüz bir açıklık getirebilmiş değildir.

Bir sistemin tanımını gerçekle
ştirebilmek o sistemin üstüne kurulu olduğu ana fikrin (başlangıç noktası da diyebiliriz) bütün sistem ile olan tutarlılığına bağlıdır. Bu tanımdan yola çıkarak Türk Musikisi sistemine başka bir açıdan bakarsak, Türk Musikisi bir komalı ses sistemi üzerine kuruludur diyebiliriz. İlk tanıma göre değerlendirdiğimizde ise bu sistemi doğru tanımlayacak temel fikrin koma kavramı olduğunu rahatlıkla görmekteyiz.

Koma Kavramının Tanımı

12 E
şit tamperaman’a göre karşılaştırdığımızda yarım tondan da küçük olan aralık birimidir. Çeyrek ses diye tanımlayanlar da vardır. Kemal Karaosmanoğlu “Müzik Aritmetiği ve Dizi Kuramı” isimli ders notlarında koma tanımını şu şekilde yapmıştır;

“Aynı sayılan, fakat, de
ğişik yollardan elde edilen iki sesin titreşimlerinin karşılaştırılması sırasında ortaya çıkan çok küçük farka koma denir.”

Bu tanımdan yola çıkarak genelde bilindi
ği üzere (Türk musikisi teorisyenleri de dahil) koma tek ve değişmez bir aralık birimi değildir. Yani koma bir çok farklı türünden bahsedilebilir bir kavramdır.

Yukarıdaki açıklamalar ile beraber bazı koma çe
şitlerini kısaca açıklayalım; 
  • Pisagor koması: Herhangi bir sesten başlamak üzere 12 beşli yukarı çıkıp, çıkan ses ile ilk ses arasındaki fark ile belirlenir. Bu fark 23.46 sent’tir. Bir oktavın 1200 sent olduğu bahsinden yola çıktığımızda oktavın yaklaşık 51 pisagor komasından oluştuğunu görmekteyiz. 1200 / 23.46= 51,15. Geleneksel Türk musikisi de aslen bu komayı kullanır. Zamanında üzerinde çok durulmuş olan 531.441 / 524.288 oranı da tam olarak pisagor komasının başka bir ifadesidir.
 
  • Sentonik koma: Genelde batı müziği denildiğinde algılanan koma çeşididir. 9/8 (tam ses) ile 10 / 9 (küçük tam ses) oranlarının arasındaki farkı işaret eder. Bu fark ise 21,5 senttir. Yani bir oktavı 55,8’e böler. 1200 / 21,5 = 55,8.
 
  • Holder koması: Temel olarak bir oktavın 53 eşit parçaya bölünmesi ile ortaya çıkan aralıktır. Bu da 1200 / 53 = 22,64 senttir.
 Bu açıklamaların üzerine artık koma kavramının tek bir şeyi ifade etmediğini rahatlıkla görebilmekteyiz. Buradan yola çıkarak Türk Musikisinde iki farklı yaklaşımın sistemi nasıl değişik tanımladığını göreceğiz.

1-) E
ğer yarım sesin 4, tam sesin ise 9 koma olduğundan yola çıkarsak sistemimizin kullandığı koma Holder komasıdır. Bu da bize sistemimizin 53 eşit tamperaman kullandığını gösterir. Şimdi basit bir yolla sağlamasını yapalım. 12 eşit tamperamandaki majör gamın kuralına komalarımızı uygulayalim. 2 tam + 1 yarım + 3 tam + 1 yarım ses yani 9 + 9 + 4 + 9 + 9 + 9 + 4 = 53 ses ile bir oktavı tamamlarız.

2-) E
ğer Türk Musikisinde ses aralıklarının oran kavramı ile oluştuğundan yola çıkarsak da kullandığımız koma Pisagor komasıdır.

Bahsi geçen iki koma arasındaki farklılık 0.82 senttir. Tek ba
şına algılanabilir bir fark olmaktan uzak olmasına rağmen sistemin tamamen farklı tanımlanmasına sebep olmaktadır. Burdan doğan karmaşa sistemi stabil olmaktan uzağa ve bir temelsizliğe itmektedir.

İcracılar ve yorum açısından bu netlikle değerlendirmek çok doğru olmayabilir fakat teorik ve sistemsel olarak; temeli sağlam, sağlaması yapılabilen, matematiksel olarak tutarlı bir Türk Musikisi sisteminden bahsedebilmek için önce sistemi tanımlayan ana fikrin değişmez olması gerekmektedir.            Bu iki farklı yaklaşımın etkilerini daha detaylı olarak aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.




  53TET   Türk Musikisi   
            
NoTMSentHz İsimSent S. FarkiSeslerin Oranları
            
 Do0,0260,7716 0 KABA ÇARGAH0,0 0,0 11
1#122,6264,2044        
2#245,3267,6824        
3#367,9271,2062        
4#490,6274,7764  1 Kaba Nim Hicaz90,2 0,4 256243
5B4113,2278,3936  2 Kaba Hicaz113,7 -0,5 21872048
6B3135,8282,0584        
7B2158,5285,7715        
8B1181,1289,5334  3 Kaba Dik Hicaz180,4 0,7 6553659049
9Re203,8293,3449  4 YEGAH203,9 -0,1 98
10#1226,4297,2065        
11#2249,1301,119        
12#3271,7305,083        
13#4294,3309,0991  5 Kaba Nim Hisar294,1 0,2 3227
14B4317,0313,1681  6 Kaba Hisar317,6 -0,6 1968316384
15B3339,6317,2907        
16B2362,3321,4676        
17B1384,9325,6994  7 Kaba Dik Hisar384,4 0,5 81926561
18Mi407,5329,987  8 HÜSEYNİAŞİRAN407,8 -0,3 8164
19#1430,2334,331        
20#2452,8338,7322        
21#3475,5343,1913        
22Fa498,1347,7091  9 ACEMAŞİRAN498,0 0,1 43
23#1520,8352,2864 10 Dik Acemaşiran521,5 -0,7 177148131072
24#2543,4356,924        
25#3566,0361,6226        
26#4588,7366,383 11 Irak588,3 0,4 1024729
27b4611,3371,2061 12 Geveşt611,7 -0,4 729512
28b3634,0376,0927        
29b2656,6381,0437        
30b1679,2386,0598 13 Dik Geveşt678,5 0,7 262144177147
31Sol701,9391,1419 14 RAST702,0 -0,1 32
32#1724,5396,291        
33#2747,2401,5078        
34#3769,8406,7933        
35#4792,5412,1484 15 Nim Zirgule792,2 0,3 12881
36b4815,1417,574 16 Zirgule815,6 -0,5 65614096
37b3837,7423,071        
38b2860,4428,6404        
39b1883,0434,283 17 Dik Zirgule882,4 0,6 3276819683
40La905,7440 18 DÜGAH905,9 -0,2 2716
41#1928,3445,7922        
42#2950,9451,6607        
43#3973,6457,6064        
44#4996,2463,6304 19 Kürdi996,1 0,1 169
45b41.018,9469,7337 20 Dik Kürdi1.019,6 -0,7 5904932768
46b31.041,5475,9174        
47b21.064,2482,1824        
48b11.086,8488,5299 21 Segâh1.086,3 0,5 40962187
49Si1.109,4494,961 22 BUSELİK1.109,8 -0,4 243128
50#11.132,1501,4767        
51#21.154,7508,0782        
52#31.177,4514,7667 23 Dik Buselik1.176,5 0,9 1048576531441
53Do1.200,0521,5431 24 Çargah1.200,0 0,0 21
Tablo 1: 53 eşit tamperaman ve Geleneksel Türk Musikisi aralıklarının karşılaştırılması. (Kalın karakter ile yazılanlar Türk Musikisinde (teorik olarak) kullanılan seslere işaret etmektedir) SONUÇ            Müzik teknolojileri ile uğraşan bir insan olarak bu konuya ilk lisans tezimde değinmiştim. Bilgisayar ortamında yapay bir kanun enstrümanı yaparak bu ve benzer diğer sorunlara basit çözümler aramıştım. Sonuç olarak gördüğüm şey ise ciddi mesai saatlerinin bizleri beklediğiydi. Bu makalede değindiğim sadece bu yola çıkarken ilk adımımızı sağ ayağımızla mı yoksa sol ayağımızla mı atmamız gerektiğidir.   KAYNAKÇA
  • Karaosmanoğlu, M. K., (2006), Müzik Aritmetiği ve Dizi Kuramı Ders Notları.
  • Barbaros Ali Kaynak, Kanun Enstrümanı Örneklemesi, Uygulamaları ve Türk Musikisinde Referans Kaynak Yaratımı, YTÜ Sanat Tasarım Fakültesi, İstanbul 2007.
   EK 1            Udi Nevres Bey’in Hüzzam Saz Semaîsi eserinin Esra BERKMAN’ın icrası ve MIDI olarak 53 eşit tamperamana göre sinüs dalgası ile çalınmış hallerini aşağıdaki linklerden dinleyebilirsiniz. Udi Nevres Bey – Hüzzam Saz Semaîsi – Kanun: Esra BERKMANUdi Nevres Bey – Hüzzam Saz Semaîsi – MIDI: Sinüs Dalgası  EK 253 Eşit Tamperamanda Komaların MIDI Pitch Bend değerleri
NoTMSentYarıtonMIDI NoPBHzİsim
        
 Do0,00608.192260,77160 KABA ÇARGAH
1#122,60609.119264,2044 
2#245,306010.047267,6824 
3#367,91616.878271,2062 
4#490,61617.806274,7764 1 Kaba Nim Hicaz
5b4113,21618.733278,3936 2 Kaba Hicaz
6b3135,81619.660282,0584 
7b2158,52626.492285,7715 
8b1181,12627.419289,5334 3 Kaba Dik Hicaz
9Re203,82628.347293,3449 4 YEGAH
10#1226,42629.274297,2065 
11#2249,126210.201301,119 
12#3271,73637.033305,083 
13#4294,33637.960309,0991 5 Kaba Nim Hisar
14b4317,03638.888313,1681 6 Kaba Hisar
15b3339,63639.815317,2907 
16b2362,34646.646321,4676 
17b1384,94647.574325,6994 7 Kaba Dik Hisar
18Mi407,54648.501329,987 8 HÜSEYNİAŞİRAN
19#1430,24649.429334,331 
20#2452,85656.260338,7322 
21#3475,55657.187343,1913 
22Fa498,15658.115347,7091 9 ACEMAŞİRAN
23#1520,85659.042352,286410 Dik Acemaşiran
24#2543,45659.970356,924 
25#3566,06666.801361,6226 
26#4588,76667.728366,38311 Irak
27b4611,36668.656371,206112 Geveşt
28b3634,06669.583376,0927 
29b2656,67676.414381,0437 
30b1679,27677.342386,059813 Dik Geveşt
31Sol701,97678.269391,141914 RAST
32#1724,57679.197396,291 
33#2747,276710.124401,5078 
34#3769,88686.955406,7933 
35#4792,58687.883412,148415 Nim Zirgule
36b4815,18688.810417,57416 Zirgule
37b3837,78689.738423,071 
38b2860,49696.569428,6404 
39b1883,09697.496434,28317 Dik Zirgule
40La905,79698.42444018 DÜGAH
41#1928,39699.351445,7922 
42#2950,910706.183451,6607 
43#3973,610707.110457,6064 
44#4996,210708.037463,630419 Kürdi
45b41.018,910708.965469,733720 Dik Kürdi
46b31.041,510709.892475,9174 
47b21.064,211716.724482,1824 
48b11.086,811717.651488,529921 Segâh
49Si1.109,411718.578494,96122 BUSELİK
50#11.132,111719.506501,4767 
51#21.154,712726.337508,0782 
52#31.177,412727.265514,766723 Dik Buselik
53Do1.200,012728.192521,543124 Çargah
Tablo 2: 53 Eşit tamperaman’a göre seslerin Pitchbend, Hz, etkisi içinde bulunduğu 12 eşit tamperamandaki ses ve midi numaraları değerleri görülmekte. (Kalın karakter ile yazılanlar Türk Musikisinde (teorik olarak) kullanılan seslere işaret etmektedir.) 

Yazıyı Tavsiye Et

Yorumlar


Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.