ISSN: 1301 - 3971
Günün Mesajları
♪
Cumhuriyetimizin kurucusu ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını saygı ve minnetle anarken, ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılını en coşkun ifadelerle kutluyoruz.
Mavi Nota - 28.10.2023
♪
Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinin Eğitim Programları Sorunları
Gülşah Sargın Kaptaş - 28.10.2023
♪
GEÇMİŞ OLSUN TÜRKİYE!
Mavi Nota - 07.02.2023
♪
30 yıl sonra karşılaşmak çok güzel Kurtuluş, teveccüh etmişsin çok teşekkür ederim. Nerelerdesin? Bilgi verirsen sevinirim, selamlar, sevgiler.
M.Semih Baylan - 08.01.2023
♪
Değerli Müfit hocama en içten sevgi saygılarımı iletin lütfen .Üniversite yıllarımda özel radyo yayıncılığı yaptım.1994 yılında derginin bu daldaki ödülüne layık görülmüştüm evde yıllar sonra plaketi buldum hadi bir internetten arayayım dediğimde ikinci büyük şoku yaşadım 1994 de verdiği ödülü değerli hocam arşivinde fotoğraf larımız ile yayınlamaya devam ediyor.ne büyük bir emek emeği geçen herkese en derin saygılarımı sunarım.Ne olur hocamın ellerinden benim için öpün.
Kurtuluş Çelebi - 07.01.2023
♪
18. yılımız kutlu olsun
Mavi Nota - 23.11.2022
♪
Biliyorum Cüneyt bey, yazımda da böyle bir şey demedim zaten.
editör - 20.11.2022
♪
sayın müfit bey bilgilerinizi kontrol edi 6440 sayılı cso kurulrş kanununda 4 b diye bir tanım yoktur
CÜNEYT BALKIZ - 14.11.2022
♪
Sayın Cüneyt Balkız, yazımda öncelikle bütün 4B’li sanatçıların kadroya alınmaları hususunu önemle belirtirken, bundan sonra orkestraları 6940 sayılı CSO kanunu kapsamında, DOB ve DT’de kendi kuruluş yasasına, diğer toplulukların da kendi yönetmeliklerine göre alımların gerçekleştirilmesi konusuna da önemle dikkat çektim!
editör - 13.11.2022
♪
4bliler kadro bekliyor başlıklı yazınızda sanki 4 bliler devre dışı bırakılmış gibi izlenim doğuyor obür kamu kurulrşlarında olduğu gibi kayıtsız şartsız kadroya geçecekler yıllardır sanat kurumlarımızı sırtlayan bu sanatçılarımıza sınav istemek yapılacak en büyük kötülüktür bilginize
CÜNEYT BALKIZ - 12.11.2022
Tüm Mesajlar
Anket
Destekleyenlerimiz
Yazılar
Saygun'u mitleştiren bir anlatı Sayı: 532 - 04.04.2008
Kemal Küçük'ün Türk Müziğinin Kutup Yıldızı: Adnan Saygun kitabı da bestecinin anma yılında çıkan iddialı bir çalışma. Küçük, Saygun'un hayatını detaylı bir şekilde, bilgi verici ve zevkli bir üslupla anlatıyor. Kitabın arkasındaki ayrıntılandırılmış diskografi, ilk seslendirmeler listesi, müzik ve yazı eserlerinin tamamı, araştırmacılar ve müzik severler için önemli bir rehber. Ekli 'Kerem' operası DVD'si, Saygun'un opera alanındaki yaratıları her ne kadar ahım şahım olmasa da tarihsel açıdan çok değerli. Ancak Küçük'ün kitabının Cumhuriyet eserleri tarihi anlatılarına özgü kimi sorunlu etkileri bilinçli-bilinçsiz devraldığını gözlemlemek mümkün. Bunlardan en önemlisi resmi tarihin en çok yaslandığı tarih-biçimlendirme kalıplarından biri olan 'tek adam' anlatma isteğinin kitabın yazılışına nüfuz etmiş olması. Yani tüm ya da en büyük iyiliklerin, kurtuluşun neden ve kaynağı olan ama kötücül güçlerle kuşatılmış, yok edilmek istenen, 'mağdur' edilmiş bir figüre dönüştürülen tek adam. Bu mağdur kişi, gücünü yalnızca doğruluk, dürüstlük ve insani büyüklükten alarak savaşır; sonunda tek başına da olsa zaferi kazanır, kötüler mağlup olur. O kitlelerin sevgilisi olur. Tek adam büyük planı da ilk andan itibaren bilir; neyi, ne zaman, nerede yapacağını ilk andan itibaren görmüştür hep. Tek adam bir mittir. Romantik milliyetçiliğin bir versiyonu olan bu anlatının sosyal bilimlerde tarih yazımı felsefesi, tarihsel sosyoloji ve kültürel çalışmalar yapan akademisyenler tarafından tüm 19. ve 20. yüzyıl sosyal bilimler tarihinde ne derece eleştirilmiş olduğunu söylemek gereksiz.
Atatürk'ün ilk opera bestecisi
E. H. Carr'ın tarih yazımının kilitlerini incelediği meşhur kitabı 'Tarih nedir?', tarih yazımının sübjektif ve algısal şablonlara ne de kolay bağlanabileceğini, söylem döngüselliğinin görüşleri kendi kendine doğrular bir hale getirebildiğini, tarih pastasını istediğiniz porsiyonları kendiniz seçerek oluşturmanın kolaylığını açıkça gösterir. Bilim felsefesinin devrimci filozofu Thomas Kuhn'un Bilimsel Devrimlerin Yapısı'nda ortaya attığı bilim kültüründeki değişim ve oluşumu açıklayan yaklaşım ise görme biçimlerinde paradigmaların ağırlığını ortaya koyar ki 20. yüzyıl Kuhn'un gittiği yoldan 'ilerleme' ve 'mutlak doğruluk' kavramlarının tüm toplumsal bilimlerde ateşe tutulmasıyla geçti. Bambaşka bir damardan gelen Foucault ise tipik bir postmarksist-anarşist olarak tarihin olumsallığı, rastlamsallığı fikrine sıkı sıkı sarılarak, tarihsel nedenselliğin zorunluluk zincirlerinden oluşmadığı yolundaki düşüncenin öncülerinden oldu. Sosyal bilimlerin 2007'sinde artık fazlasıyla klasik bile sayabileceğimiz bu tür tezler, 'tek adam' ya da 'mağdur ulu' anlatılarına yönelik şüpheyi daha da katmerlendiriyor. Küçük'ün kurduğu anlatı yalnızca bölüm başlıklarıyla bile okurun yönünü bu şekilde tayin edecek belirli bir tarihyazım stiline bilinçsiz atıfta bulunuyor: 'İstenmeyen Saygun', 'Saygun'suz Müzik Reformu', 'Yalnız ve Özgün Besteci'.
Saygun'un birkaç yıl Ankara'dan uzaklaştırılması büyük bir komplo edasıyla sunulurken, adeta doğrulardan uzak bir karşı-müzik devrimi yapıldığı iddiası güçlendiriliyor. Oysa bestecinin Atatürk'ün ilk opera bestecisi olmayı başarması, zaman zaman onun huzuruna çıkmayı şu ya da bu şekilde kıvırabildiği gerçeği, Üngör'ün elinden orkestrayı alışı, Muallim Mektebi hocalığı, müfettişlik ve Konservatuar'da hocalık, yurtdışında hükümet ve elçilik destekleri alınması gibi her an sahnede başat bir aktör olduğunu belli eden olgular, TRT müzik dairesi dahil bir sürü konuda önemli bir isme sahip olduğu gibi gerçekler pekâlâ çok daha normalize edilmiş bir anlatının içine oturtulabilirdi. Saygun'un son derece ilişkici bir besteci (kötü bir şey de değil bu, biraz da eserini tanıtabilen besteci yaşar) olduğu Küçük'ün değerlendirmelerinin dışında kalırken, eleştirel okur bunu satıraralarından rahatlıkla algılayabiliyor. Saygun'un kendi adına araştırma merkezi olan (Bilkent) tek bestecimiz olmasını ve bunda iyi besteciliğinin yanı sıra Doğramacı'nın ilgisini kazanmış olmasını bu mağduriyet anlatısına oturtmak, 'yalnız adam' tabirini ona yakıştırmak kolay değil.
Türk Müzik devrimi
Hindemith'in Saygun'la ilgili yazdığı, onu yok etmek isteyen mektuplarını ise pekâlâ Saygun'un ya da Hindemith'in rekabetçi kişiliğine atfetmek ya da bir alanda çok büyükleşmiş iki kutup arasında var olan ve dünyanın her kurumunda mevcut bireylerarası güç ve iktidar çatışmalarına, en azından kısmen de olsa bağlamak varken, tutup 'haksızlığa uğrayan adam' lehine kanıtlara dönüştürmeye çalışmak da benzer bir çaba. Bartok'un Hindemith'le olan olası rekabeti ve Saygun-Bartok dostluğu üzerine ise herhangi bir anıştırma yok. Türk Müzik devriminin Saygun'suz yapıldığı için istenen sonuçlara ulaşamadığı yolundaki tez ise kabul edilemeyecek kadar toplumsal argüman yoksunu. Birincisi Saygun işin hep içinde. İkincisi tipik bir elitler devrimi olan müzik devriminin, istenen sonuca ulaşamamasının nedeni, bugün her tarafın çoksesli Türk bestecilerinin eserleriyle dolup taşmamasının nedeni, Saygun'a Ankara'da verilen iki yıllık ara mı yani? Kanımızca, böyle bir tez, müzik sosyolojisi, popüler müziğin oluşumu, kitle müziği gibi kavramlara, jakoben devrimlerin sosyolojik yapısında görülen paternlere tamamen ilgisiz kalıyor. Yazarın Hindemith ve Saygun'un yaklaşımları arasında, anlatısına uydurmak için yaptığı farklılaştırma çabası da inandırıcı değil. Hindemith'in türkülerin çokseslendirilmesi yolunda verdiği yönergenin hem Saygun hem de diğer bestecilerimizle değişik derece, form ve sıklıklarda, farklı zamanlarda bağımsız bir şekilde yapıldığını hepimiz biliyoruz. Saygun Hindemith'ten çok farklı hangi reçeteyi önermiş acaba? Metin tam bir cevap vermiyor ama kastedilen diyelim etnomüzikolojik yaklaşımsa bile, bu tavrın her yaratıcının benimsemek zorunda olduğu bir doğru olduğu tartışılır. Bu da bir başka sorun.
Kitabın adına gelince... Öyle bir figürü anlatırsınız ki müzik alanında, gerçekten kendisini yığınlar taklit etmiştir. O zaman 'kutup yıldızı' doğru bir betimleme olabilir. Örnek vereyim, pop müzik alanında Sezen Aksu için yapılabilecek bir tariftir bu. Büyük olmak için de zorunlu koşul değildir ayrıca. Saygun'un etnomüzikolojik yaklaşımı, tasavvuf yüklü müziği bence kendine özgüdür ancak diğer bestecileri etkileyen bir aura, bir gravite oluşturmamıştır. (Bu da değerini etkileyecek bir durum değil). Bu nedenle, kitabın adını da yanıltıcı buldum.
Küçük'ün çalışması tüm bunlara rağmen, kimi yerde güzel olgusal ayrıntılar içeriyor. Gözüme çarpan ufak bir olgu yanlışı, sayfa 127'de Arzumanova'nın Cumhuriyet'in kuruluş yıllarında Türkiye'de sahnelediği söylenen 'Bir Orman Masalı'nın 2007'de İzmir Balesi'nce sahnelendiği. Sözü edilen eser, 1939'larda yazılmış Op. 17. İzmir'in 2007'de sahnelediği eser ise 75 opus numarasını taşıyan 'Kumru Efsanesi' ya da 'Bir Kumru Masalı'.
TÜRK MÜZİĞİNİN KUTUP YILDIZI: ADNAN SAYGUN
Kemal Küçük, Doğuş Grubu Yayınları, 2007.
Tavsiye Et ♫
Yorumlar
Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.
Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.
