Birinci Pandero

İkinci Pandero

Üçüncü Pandero

Poliritmik yapının analizi

Parçadaki ilk ritmik kalıp panderoyla çalınmaktadır. Kalıp temel olarak 12 dörtlük notadan oluşuyor. Kalıp dokuz kez çalınıp dinleyicide bir ritim duygusu oluştuktan sonra yine panderoyla çalınan ikinci bir kalıp giderek artan bir yoğunlukla duyulmaya başlıyor. Bu ikinci kalıp temel olarak iki dörtlük notadan oluşuyor. İki kalıbın ölçüsel organizasyonlarının birbirlerine oranı ilk bakışta birbirine uygun görünse de, iki kalıp bütün halinde dinlendiğinde poliritmik bir yapı duyulmaktadır. Bunun nedeni şudur: ikinci kalıpta yer alan güçlü vuruşlar birinci kalıptaki güçsüz vuruşlarla aynı ana denk geliyor. Parçayı dinlerken birinci kalıba yoğunlaşıldığında algılamada herhangi bir sorun yaşanmıyor, çünkü bu kalıp hala baskın konumda. Fakat ikinci kalıp dinlenmeye çalışıldığında her bir kalıbın başladığı ve bittiği yerler konusunda bir kafa karışıklığı yaşanabiliyor.

Üçüncü kalıp hemen ikici kalıptan sonra başlıyor. Bu kalıbın girmesiyle poliritmik yapı güçleniyor. Üç kalıp birlikte bir süre çalındıktan sonra birinci panderoyla çalınan birinci kalıp yavaş yavaş geri çekiliyor ve duyulmaz oluyor.

Birinci kalıp çekildikten sonra ölçüsel uzunlukları ve vurgu yerleri birbiriyle uyumlu olan ikinci ve üçüncü kalıpların bir arada düzenli bir kombinasyon oluşturdukları daha rahat anlaşılıyor. On ölçü boyunca (bu ki kalıbın kendi iki dörtlük ölçüleriyle) ikinci ve üçüncü kalıp birlikte çalınıyor ve birdenbire dördüncü bir kalıp duyulmaya başlıyor. Bendirle çalınan bu kalıp da birinci kalıp gibi on iki vuruştan oluşan karmaşık bir ritim. Bendirin iç yüzeyinde bulunan telin çıkardığı cızırtı da ritme eşlik ediyor. Birinci, ikinci ve üçüncü kalıpların bir arada oluşturdukları kombinasyondan farklı olarak, dördüncü kalıbın güçlü vuruşları ikinci ve üçüncü kalıpların güçlü vuruşlarıyla aynı zamana denk geliyor. Başka bir deyişle, bu son hareketle icracılar 12 vuruşluk ritimlerle iki vuruşluk ritimlerin birleşiminden oluşan yeni bir kombinasyon yaratıyor. Bütün bu süreç şu şekilde özetlenebilir:

Karmaşık kalıp---poliritmik yapının başlaması----poliritmik yapının yerleşmesi---poliritimden daha ahenkli ve basit bir kombinasyona yumuşak geçiş---ahenkli yapının yeni bir karmaşık kalıp eklenerek güçlendirilmesi.

Grafiklerin analizi

Bendir kalıbına ait ilk grafikte, iki elin de etkin olduğunu ve bu yüzden birbirlerinden ayrılmalarının zor olduğunu görebiliriz: ritmik akış içinde birbirlerini tamamlamaktadırlar. Grafik, bu iki ele ek olarak telin titreşiminin yarattığı sesin kalıp boyunca sürdüğünü de göstermektedir. Bendir kalıbına ait ikinci grafikte ise benzer bir çıkarım dinamikler açısından yapılabilir: ritim kalıbının ritmik ve dinamik organizasyonuna iki el eşit düzeylerde, bir bütünün iki parçası olarak katkıda bulunmaktadır.

Buna karşın, pandero kalıbına ait grafiklerde iki elin kullanım yoğunluğu arasında bir eşitsizlik olduğu görülmektedir. Birinci grafik, bütün kalıp boyunca -ta en son vuruşa kadar- sol elin yalnızca gizil notaları çaldığını göstermektedir. Oysa diğer bütün farklı vuruşlar sağ elle icra edilmektedir: kalıba ait karakteristik hareketler sağ elle gerçekleştirilmektedir. İkinci grafik de bu çerçeveyle benzerlikler taşımaktadır: sol el son vuruşa kadar belli belirsiz çalmakta, son vuruşta ise güçlü ve kısa bir vuruşla kalıbı bitirmektedir. Sağ el dinamik değişimlerde de belirleyicidir.

* Nubia Afrika kıtasında, Sudan’ın güneyinde bulunmaktadır. Nubia Müzikleriyle ilgili daha fazla bilgi için www.grovemusic.com sayfasına bakılabilir.



Kaynak: Bogaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu http://www.bgst.org/bgst/default.asp