ISSN: 1301 - 3971
Günün Mesajları
♪
Cumhuriyetimizin kurucusu ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını saygı ve minnetle anarken, ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılını en coşkun ifadelerle kutluyoruz.
Mavi Nota - 28.10.2023
♪
Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinin Eğitim Programları Sorunları
Gülşah Sargın Kaptaş - 28.10.2023
♪
GEÇMİŞ OLSUN TÜRKİYE!
Mavi Nota - 07.02.2023
♪
30 yıl sonra karşılaşmak çok güzel Kurtuluş, teveccüh etmişsin çok teşekkür ederim. Nerelerdesin? Bilgi verirsen sevinirim, selamlar, sevgiler.
M.Semih Baylan - 08.01.2023
♪
Değerli Müfit hocama en içten sevgi saygılarımı iletin lütfen .Üniversite yıllarımda özel radyo yayıncılığı yaptım.1994 yılında derginin bu daldaki ödülüne layık görülmüştüm evde yıllar sonra plaketi buldum hadi bir internetten arayayım dediğimde ikinci büyük şoku yaşadım 1994 de verdiği ödülü değerli hocam arşivinde fotoğraf larımız ile yayınlamaya devam ediyor.ne büyük bir emek emeği geçen herkese en derin saygılarımı sunarım.Ne olur hocamın ellerinden benim için öpün.
Kurtuluş Çelebi - 07.01.2023
♪
18. yılımız kutlu olsun
Mavi Nota - 23.11.2022
♪
Biliyorum Cüneyt bey, yazımda da böyle bir şey demedim zaten.
editör - 20.11.2022
♪
sayın müfit bey bilgilerinizi kontrol edi 6440 sayılı cso kurulrş kanununda 4 b diye bir tanım yoktur
CÜNEYT BALKIZ - 14.11.2022
♪
Sayın Cüneyt Balkız, yazımda öncelikle bütün 4B’li sanatçıların kadroya alınmaları hususunu önemle belirtirken, bundan sonra orkestraları 6940 sayılı CSO kanunu kapsamında, DOB ve DT’de kendi kuruluş yasasına, diğer toplulukların da kendi yönetmeliklerine göre alımların gerçekleştirilmesi konusuna da önemle dikkat çektim!
editör - 13.11.2022
♪
4bliler kadro bekliyor başlıklı yazınızda sanki 4 bliler devre dışı bırakılmış gibi izlenim doğuyor obür kamu kurulrşlarında olduğu gibi kayıtsız şartsız kadroya geçecekler yıllardır sanat kurumlarımızı sırtlayan bu sanatçılarımıza sınav istemek yapılacak en büyük kötülüktür bilginize
CÜNEYT BALKIZ - 12.11.2022
Tüm Mesajlar
Anket
Destekleyenlerimiz
Yazılar
Sözü Güzel Söyleme ve Hal Bildirme Aracı Olarak Pers MüziğiSayı: - 07.03.2007
TarihPers müziğinin tarih içindeki yeri milattan önce 6. yüzyıla dayanmaktadır. Zamanın hâkim devleti olan Agemenyan Hanedanlığının saray yaşamı ve dini ritüellerinde müzik, önemli bir rol oynamıştır. Arkasından gelen hanedanlıklardan biri olan Sasani Hanedanlığı (M.S. 226 – 642) saray müzisyenlerine büyük önem vermiş, sonradan Dastgâh sistemine temel oluşturacak olan ve yılın ve ayın günlerine uygun olarak işlenen 360 melodili 30 modlu sistemi bu hanedanlığın sarayındaki müzisyenlerden biri keşfetmiştir.
O zamana kadar devlet dini Zerdüştlük iken, 7. yüzyılda Arap işgaline uğrayan bölgede müzik de engellenmiş ve Arap hakimiyeti (643-750) süresince bu durum devam etmiştir. 750 yılından itibaren, 1258e kadar sürecek olan Abbasi Hanedanlığının gelmesiyle müzik, saraydaki yerini tekrar almış, İranlı müzisyenler Müslüman bölgelere yayılmaya başlamışlardır.
Bu dönemin arkasından söz söyleme anlayışına dayalı Pers müziği yine saray içinde gelişmeye devam etmiş, eski modların yeniden yapılandırılmasıyla modern dastgâh sistemi kurulmuştur. Pehlevi Hanedanlığı döneminde ise Pers müziği batılılaştırılmaya çalışılmış, aralık ve dizi teorilerinin batı sistemine göre yeniden düzenlenmesi denenmiştir.
Pers Müziğinin Karakteristik ÖzellikleriPers müziği, diğer Orta Asya müzikleriyle benzerlik ve farklılık gösteren yönlerine göre iki grup halinde incelenebilir:
Pers Müziğinin Diğer Orta Asya müzikleriyle ortak olan özellikleri:Tüm enstrümanların ortak bir melodik yapıyı takip etmesi sebebiyle monofonik olması.
Makamlara dayanan yapısı.
Her moda ait, icrası enstrümancıya bırakılan melodilerin olması.
Aralık sisteminin Batı sisteminden daha küçük bölümlenmesi.
Süslemelere verilen önem.
Pers Müziğinin Diğer Orta Asya müzikleriyle ortak olmayan özellikleri:
Melodilerin daha küçük aralıklarda yoğunlaşmış olması.
Melodik hareketin diatonik olarak daha bağlı ilerlemesi.
Döngülere ve simetriye yapılan vurgu, değişik perdelerde tekrarlanan hareketler.
Ritmik sadelik.
Hızlı tempo ve yoğun süsleme.
Tahrir adı verilen ani, büyük aralıklı ve tekrarlı ses atlamaları.
Orta Asya’da bulunmayan, şiir söylemine uygun melodik pasajlar.
Bazı notaların bilinçli olarak diğerlerinden daha temiz çalınması.
Dastgâh SistemiMakamlar ve makamlar içinde melodilerden oluşan Dastgâh sistemi, temelleri maye adı verilen, döngülere, seslerin aralarındaki hiyerarşiye ve bazı melodik kalıplara yönelik kuralların hakim olduğu makamlara dayanan bir sistemdir. Zamanla bu makamlar yeniden yapılanarak Dastgâh sistemini oluşturmuştur.
Bu sistemde modlar 12 dastgâh içine yerleştirilir. Her dastgâh sekiz seslidir ve her sesin ayrı bir önemi vardır. Her dastgâhın kendine ait melodileri vardır; gûşe denen bu melodiler, aynı zamanda icracının doğaçlamasına model teşkil etmektedirler. Gûşeler dört beş ses içinde dönerler ve dastgâhın sırayla alt, orta ve üst bölgelerinde çalınırlar. Her dastgâhın daramad denen temel gûşeleri vardır ve dastgâhın sonuna eklenerek isimlerini belli ederler. Daramadı Sur olan bir dastgâhın adının dastgâh-e Sur olması ve on iki gûşeye sahip olması, bu konuda verilebilecek iyi bir örnektir.
EnstrümanlarÇok çeşitli enstrümanlar barındıran Pers müziğinin sıklıkla kullanılan altı enstrümanı, setar, santur, tar, kemençe, ney ve tombak(zarb)dır.
a. Setar: İki teli çelikten diğer ikisi pirinçten yapılmış olmak üzere dört teli olan bir çalgıdır.
Santur: Yatay konumlandırılarak çalınan, 72 telli bir çalgıdır.
Tar: Beşi çelik biri pirinç olmak üzere altı telli, üstüne koyun teli gerilmiş bir kasadan titreşim alan bir çalgıdır.
Kemençe: Dört çelik telli ve yine koyun derisi olan bir yüzeyle titreşime geçen bir çalgıdır.
Ney: Beşi önde biri arkada olmak üzere altı deliği olan, ve Pers müziğinde çok eski zamanlardan itibaren kullanılan nefesli bir çalgıdır.
Tombak (Zarb): Koyun derisiyüzeyinden titreşim alan, yine çok eski zamanlardan beri kullanılan vurmalı bir İran çalgısıdır.
Kompozisyonal YapıPers müziğinde pişdaramad, çeharmezrab ve reng olmak üzere üç enstrümantal form vardır. Pişdaramad, dastgâhın daramadına dair bir giriş teşkil eder; ikili, üçlü ve dörtlü zamanlarda olabilmekle birlikte melodik yapısını önemli bazı gûşelerden alır. Çeharmezrab solo bir bölümdür, genelde melodik yapısını öncesinde gelen melodiye göre oluşturur. Reng, daha çok dastgâhın sonunda çalınan basit bir dans kesitidir. Tasnif adındaki tek vokal formu ise genelde pişdaramad benzeri bir yapı gösterir; rengden bir önceki bölüm olarak yerini alır.
Şiir, Hat ve MüzikPers şiiri ve müziğinin birçok ortak yönü vardır; bunlardan en önemlisi de haller üzerine kurulu olmasıdır. İki tür de ifadenin iki ayrı modu olarak geçmektedir. Bu iki tür arasındaki önemli benzerliklerden biri de mimari yapılarıdır; Pers şiirindeki beyit sistemiyle müziğindeki gûşe, birbirine denk düşmektedir.
Pers yazı sanatıyla müziğinin arasında da önemli bağlar bulmak mümkündür. İkisinin arasındaki en önemli bağ, ikisinin de sözün ifadesi olmasıdır. Pers müziğinde vokalin önemli bir yer teşkil etmesi, kadının müzikteki yerini de yüzyıllar boyunca sağlam tutmuştur; saraylarda en önemli şarkıcıların kadınlardan çıkmasıyla birlikte, günümüz İran müziğinde de yine kadın şarkıcılara ağırlıkla yer verilmektedir. Son derece bilimsel ve felsefi yaklaşımlar üzerine kurulmuş olan Pers müziği, kendi gelişiminin yanında birçok uygarlığın müziklerini etkilemiş, teorik sistemleri, özellikle İslam müziğine ağırlığını koymuştur.
Kaynakça:
Miller, L., Music and Song in Persia (1999), Curzon Press, Surrey, U.K.
Qureshi, R.,B., Sounding the Word: Music in the Life of İslam, Enchanting Powers; Music in the World’s Religions (1997), Ed. Lawrence E. Sullivan, Harward College Press, U.S.A
Tavsiye Et ♫
Yorumlar
Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.
Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.
